Հայնրիխ Հայնե | Ա՜խ, թե նկարչի ձիրք ունենայի…

Գերմանացի (ծագումով հրեա) բանաստեղծ, հրապարակախոս և գրաքննադատ Հայնրիխ Հայնեն առավելապես հայտնի է իր վաղ լիրիկական բանաստեղծություններով, որոնք երաժշտության են փոխադրել այնպիսի կոմպոզիտորներ, ինչպիսիք են Ռոբերտ Շումանը և Ֆրանց Շուբերտը:
Հայնեն ծնվել է 1797թ. դեկտեմբերի 13-ին Դյուսելդորֆում: Հայնեի ուշ չափածո և արձակ երկերն աչքի են ընկնում իրենց երգիծական-հեգնական ոճով: Նրա արմատական քաղաքական հայացքները հանգեցրին գերմանական իշխանությունների՝ նրա բազմաթիվ երկերի տպագրման արգելմանը:
Իր կյանքի վերջին 25 տարին անցկացրել է Փարիզում որպես հայրենիքից վտարանդի: 1843-44թթ.-ին գրել է «Ժամանակակից բանաստեղծություններ»-ը: 1843թ.-ին հրատարակված «Ատտա Տրոլ» պոեմը, բանաստեղծի բնութագրումով, «ռոմանտիզմի վերջին ազատաշունչ երգն էր»:
«Գերմանիա: Ձմեռային հեքիաթ» գործը 1844թ.-ին գլուխ առ գլուխ տպագրվել է գերմանական տարագիրների փարիզյան «Ֆորվերտս» թերթում: 1846թ.-ին ծանր հիվանդացել է, գամվել անկողնուն: Դրանից հետո նրա գործերը հազվադեպ են հայտնվել մամուլում:
1851թ.-ին լույս է տեսել «Ռոմանսերո» բանաստեղծությունների ժողովածուն, 1853-54թթ.-ին՝ «Խոստովանություններ» արձակ երկը: Վախճանվել է 1856 թվականի փետրվարի 17-ին Փարիզում:
 Բանաստեղծություններ
Անկումն
Մի՞թե արդարև անկավ բնություն,
Վարակվեց և՛ նա մեր արատներով…
Ահա մարդկանց պես, կենդանի բույսեր
Կեղծում են— և այն ակնահայտ կերպով։

Ո՛չ, էլ չեմ ուզում բընավ հավատալ
Համեստ շուշանի սուրբ անմեղության.
Վերջին ժամանակ թիթեռը գաղտուկ
Անչափ հաճախ էր այցելում նորան։

Կասկածելի՜ է և՛ մանուշակը
Յուր չքնաղ տեսքով, յուր անուշ հոտով.
Օ՜, անշուշտ և՛ այդ փոքրիկ ծաղիկը
Մեզ պես տանջվում է փառքի ծարավով։

Չկա այլևս անկեղծ զգացմունք
Վառված սոխակի գողտրիկ երգերում
Միայն կեղծ լացի ես ձայն եմ լսում
Նորա այն ճարտար դայլայլիկներում։

Ճշմարտությունը կորել է անհետ.
Չքացել նշույլն հավատարմության…
Ահա շնիկս պոչն է խաղացնում,
Բայց էլ նշան չէ դա մտերմության։

Թարգմանությունը՝ Ալեքսանդր Ծատուրյան

Պատկերիդ առջև…
Պատկերիդ առջև գլուխս խոնարհած,
Կանգնած եմ ես լուռ, մտահույզ, տրտում.
Եվ ինձ թվում է, թե ահա հանկարծ
Քո անշարժ դեմքը նոր կյանք է առնում։

Եվ ես տեսնում եմ կախարդիչ ժըպիտ
Քնքուշ շրթունքիդ խաղո՜ւմ, թրթռո՜ւմ,
Տեսնում եմ արցունք, ինչպես մարգարիտ,
Փայլում է քո վառ, խորունկ աչերում։

Եվ ես կանգնած եմ, դառնագին լալիս,
Նորից տանջվում և նորից սիրում,
Եվ չեմ հավատում, չքնա՛ղ թագուհիս,
Որ հավետ կորցրի քեզ այս աշխարհում…

Թարգմանությունը՝ Ալեքսանդր Ծատուրյան

Ա՜խ, թե նկարչի ձիրք ունենայի
Ա՜խ, թե նկարչի ձիրք ունենայի,
Հո՛գս, չէի տանջվիլ ես քո ճանկերում.
Նախշուն պատկերներ կընկարեի,
Նոցա կառնեին ճոխ պալատներում։

Թե դաշնամուրի քա՜ղցր ձայներով
Կանանց ազդելու շնորհ ունենայի,
Գիտեմ, ինձ համար կանայք հալվելով,
Ո՛չ միայն ոսկի—կյա՜նք չէին խնայի…

Բայց, է՛հ, չըսիրեց ինձ կույր մամոնան,
Եվ կարոտ թողեց ապահով կյանքին.
Քաղցած արվեստը բանաստեղծության
Կյանքի մեջ ընկավ խղճուկիս բաժին…

Եվ երբ տեսնում եմ, ինչպես փրփրած
Շամպայնով մարդիկ սիրտ են զովացնում.
Ես էլ ծարավի, բայց ճարըս կըտրած,
Ստամոքսս մի գլուխ ցուրտ ջուր եմ լցնում…

Թարգմանությունը՝ Ալեքսանդր Ծատուրյան

Հեռո՜ւ, հեռու կըթըռցընեմ
Հեռո՜ւ, հեռու կըթըռցընեմ

Քեզ իմ երգի թևերին,
Սքանչելի մի տեղ գիտեմ
Ես Գանգեսի ափերին։

Պարտեզն այնտեղ ծաղկում է ճոխ

Լուսնի խաղաղ լույսի տակ,
Իրենց քըրոջն ըսպասում են
Լոտոսները ըսպիտակ։

Մանուշակներն աստղերի դեմ

Աչք են անում ու խընդում,
Իրար հակված թոթովում են
Վարդերն անուշ հեքիաթում։

Վիթերն երկչոտ ցատքըտում են,
Խըրանած պըշնում երարու.

Գանգեսը լա՜յն, հանդիսավոր,
Հոսում հանդարտ ու հեռու։

Այնտեղ պիտի անհոգ պառկենք
Արմավենու ըստվերում,
Սեր վայելենք, սուզվե՜նք, ապրե՜նք

Երազների աշխարհում։
Թարգմանությունը՝ Հովհաննես Թումանյան

Թողնել պատասխան

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով